Kategorie
Literatura faktu Recenzje

„Więźniarki” – D. Varella

Myśleliście kiedyś nad więzieniem? Z czym się Wam kojarzy? Ze złem, z izolacją, z nieszczęściem? A więzienie kobiece? Tyle pytań, a brak odpowiedzi. Dla mnie to przestrzeń, do której nie chciałabym trafić, ale jednocześnie, przyznam, fascynująca przez to, jak mieszają się tam ludzkie losy. Z tym większym zainteresowaniem sięgnęłam po Więźniarki.

Niezabliźnione rany

Więzienie jest miejscem, które nie sposób jednoznacznie określić. Dla jednych to środowisko przerażające, odpychające i kojarzące się ze wszystkim, co najgorsze. Odwiedziny w zakładzie karnym pewnie byłyby dla nich jednoznaczne ze zstąpieniem do jednego z piekielnych kręgów. Dla innych jest to natomiast przestrzeń – paradoksalnie – fascynująca. To mozaika ludzkich losów: wypełnionych złem i okrucieństwem, ale i tych bolesnych, często nie w pełni zależnych od osoby osadzonej. Wszystkie te odczucia zdają się narastać, gdy temat dotyczy więzienia kobiecego.

Autorem książki Więźniarki jest Drauzio Varella. Spędził ponad dwadzieścia lat w brazylijskich zakładach karnych, zarówno męskich, jak i żeńskich. Każdego tygodnia odwiedzał więzienie, by w ramach wolontariatu rozwiązywać problemy zdrowotne osadzonych. Opowieści Varelli wydają się zatem do cna prawdziwe, tym bardziej, że nie jest on człowiekiem, który opisałby otoczenie na podstawie zasłyszanych mitów czy krótkich i powierzchownych obserwacji. Jako lekarz stykał się z setkami więźniarek, więźniów i pracowników placówek karnych, słuchał ich historii, widział ich łzy i krok po kroku poznawał panujące tam zasady. Przyglądał się ich ranom – nie tylko cielesnym, ale przede wszystkim tym, które powstawały na ich psychice. Te nieprędko chciały się zabliźnić. Więzienie, któremu poświęcił ostatnią część swojej trylogii związanej z tą tematyką, znajduje się w São Paulo. Książka opowiada więc nie tylko o życiu za kratami, ale też o tym, z czym tamtejsze kobiety muszą się zmagać i w jakim środowisku dane jest im dorastać. Rzeczywistość więźniarek nie jest bowiem wyłącznie ograniczona do życia w zamknięciu, bo składa się na nią także to, co działo się przed usłyszeniem wyroku i to, co będzie po jego odsiedzeniu. W świetle przedstawionych realiów można mieć wrażenie, że zakład zamknięty wcale nie jest najgorszym, co może spotkać brazylijskie kobiety.

Za murem przeszłości

Mur więzienny to nie tylko połączone ze sobą cegły, które uniemożliwiają osadzonym wyjście poza pewien teren. To przede wszystkim zlepek traum, tęsknot, niepokojów i wszelkiego rodzaju krzywd. I samotności, która zdecydowanie częściej towarzyszy więźniarkom niż więźniom. Kobiety z São Paulo i okolic trafiają do cel z wielu powodów, a główną przyczyną są narkotyki, choć nie brakuje także kradzieży czy morderstw. I choć każdy zły czyn należy piętnować, to jednak dzięki książce Varelli czytelnik może przyjrzeć się z bliska przeszłości i teraźniejszości przestępczyń. Jakie życie może czekać sześcioletnią dziewczynkę, która ucieka z domu i postanawia zamieszkać na ulicy, byle tylko nie dzielić życia z molestującym ją ojczymem? Jak może potoczyć się przyszłość nastolatki, która rodzi pierwsze dziecko, mając zaledwie trzynaście lat? Jak radzić mają sobie młode kobiety, które od dzieciństwa każdego dnia martwią się o to, czym zaspokoją głód?

Społeczeństwo Brazylii  w sporej części jest biedne. Fawele aż tętnią szarością dni. Nędza, brud i brak antykoncepcji są jak epidemia, przed którą nie sposób się uchronić. Przenoszą się z pokolenia na pokolenie, prowadząc do coraz głębszej degeneracji. Jedną z najgroźniejszych odmian tej brazylijskiej choroby zdaje się jednak być handel narkotykami. Kobiety uzależniają się od nich. Pomagają swoim partnerom w rozprowadzaniu towaru. Ukrywają grudki haszyszu, kokainy i innych substancji w swoich domach lub przenoszą je na teren męskich więzień podczas odwiedzin. Wpadając w matnię brudnego biznesu, wchodzą na ścieżkę, która prowadzi wprost za żelazne kraty.

Bliskie spotkanie z więźniarkami

Książka Więźniarki Drauzio Varelli porusza wiele tematów, dzięki czemu stanowi wartościowe kompendium wiedzy o żeńskich więzieniach. Podczas czytania można przede wszystkim dowiedzieć się, dlaczego kobiety trafiają za kraty. Spotykamy się ze szczegółowym opisem wyglądu zakładu karnego, zwiedzamy tamtejsze cele. Obserwujemy różnice pomiędzy męskimi a kobiecymi więzieniami. Przyglądamy się rozpaczy rozdzielonych z dziećmi matek. Wysłuchujemy ich obaw i coraz głośniej wybrzmiewającego braku nadziei. Poznajemy ich codzienność. Przypatrujemy się burzliwym i pełnym zazdrości homoseksualnym związkom, które w kobiecych więzieniach nie są rzadkością. Poruszanych przez brazylijskiego lekarza wątków jest całe mnóstwo. Fakty mieszają się tutaj z emocjami, a opowieść każdej z więźniarek zawiera w sobie opis naprawdę zawikłanych losów. Warto więc choć na chwilę przekroczyć progi tego mrocznego i niepokojącego świata, który w gruncie rzeczy jest jednak skrzynią pełną ludzkich traum, błędów i samotności.

Redakcja: Grzegorz Antoszek
Korekta: Sylwia Kłoda
  • TYTUŁ - Więźniarki
  • TYTUŁ ORYGINALNY - Prisioneiras
  • AUTOR - Drauzio Varella
  • TŁUMACZ - Michał Lipszyc
  • WYDAWCA - Wydawnictwo Czarne
  • ROK WYDANIA - 2021
  • LICZBA STRON - 288

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *