Kategorie
Literatura faktu Recenzje

„Beze mnie jesteś nikim” – J. Hołub

Beze mnie jesteś nikim to książka ważna. Nie tylko dlatego, że skupia się na powszechnym problemie przemocy domowej, ale przede wszystkim ze względu na to, jak wielu aspektów tego zjawiska dotyka. W sposób wstrząsający pokazuje, że przemoc przybiera nieskończoną liczbę postaci, tych bardziej i tych mniej oczywistych.

Niewygodna aż do bólu

Książka ta jest na wskroś prawdziwa. Wszystkie historie, które są w niej zawarte, aż kipią emocjami tak silnymi, że nie dają się zignorować. Uderzają czytelnika swoją mocą. Są niewygodne. I uświadamiają, jak okrutnym zjawiskiem jest przemoc domowa. Bo skoro jedynie czytając reportaż o tej tematyce, czujemy się oburzeni, rozgoryczeni i bezsilni, to o ile silniej muszą to odczuwać osoby doświadczające przemocy?

Przemoc o wielu twarzach

Autor porusza w swoim reportażu kilka obliczy tego zjawiska. Pisze o przemocy objawiającej się we właściwie wszystkich formach: fizycznej, psychicznej, seksualnej i ekonomicznej. I nic w tym dziwnego, są one bowiem często są ze sobą powiązane. Jacek Hołub niezwykle umiejętnie poświęca swoją uwagę każdej z postaci zachowań przemocowych. Żadnej nie uznaje jednak za ważniejszą ani żadnej nie umniejsza. W ten sposób można tutaj znaleźć kwestie wyzwisk, maltretowania, gwałtów, kazirodztwa, prób samobójczych lub uzależnień. Największą wartością książki wydaje się właśnie zróżnicowanie historii, nad którymi pochylił się autor. Oddał on bowiem głos całemu szeregowi osób – nie tylko tym, którzy doznawali przemocy, ale także tym, którzy byli jej sprawcami.

Różnorodność perspektyw sprawiła, że opowieści te rozpościerały się na przeróżnych płaszczyznach, by koniec końców zlać w całość. Różne były bowiem miejsca i czas zdarzeń, różne ofiary i różni sprawcy. Bohaterowie książki różnie też radzili sobie z traumą, inaczej postrzegając to, z czym byli zmuszeni się uporać. Wszystkie te historie miały jednak cechy wspólne – ból, cierpienie, bezsilność, niezrozumienie i nieprzemijalność rozdzierających wspomnień.

Nie mam męża i nigdy nie miałam chłopaka. Znajomych mam kilku. Koleżanek brak. Wychowana przez kata. Wycofana całe życie. Cały czas na lekach. Chodzę na terapię. Gdy ktoś podnosi głos, to się boję. (str. 96)

– pisze do autora jedna z bohaterek. Po siedemnastu latach od śmierci swojego oprawcy.

Anonimowi przemocowcy

Niezwykle cenny wydaje się rozdział, w którym autor umieścił historie zasłyszane podczas spotkań dla anonimowych przemocowców. Spojrzenie na sprawę z ich perspektywy pozwala na choć częściowe uświadomienie sobie, jak złożonym procesem jest zjawisko przemocy domowej. To natomiast automatycznie skłania do głębokich refleksji na temat tego, jak podstępną pułapką jest przemoc:

Mam na imię Damian i jestem przemocowcem. Mój ojciec był alkoholikiem. Pamiętam wieczne awantury. Jako dziecko widziałem, jak ojciec dusił matkę, żeby dała mu pieniądze na alkohol […]. Wydawało mi się, że nie będę taki jak ojciec. (str. 190)

Solidna garść wiedzy

Reportaż Hołuba to jednak nie tylko potok opowieści. To również dawka wiedzy, między innymi sporo statystyk. Zostały one jednak podane w sposób, który nie przytłacza, a raczej sprawnie ubogaca publikację. Krótkie podrozdziały sprawiają natomiast, że książkę czyta się bardzo płynnie. Unika się dzięki temu znużenia, a kolejne fragmenty historii poszczególnych bohaterów wywołują niesłabnące zainteresowanie.

Dodatkowym atutem tego reportażu są rozmowy z osobami, które zajmują się szeroko pojętym pomaganiem ofiarom przemocy domowej. Autor porozmawiał między innymi z członkami organizacji pozarządowych, psychologami, terapeutami, naukowcami, a także specjalistami zajmującymi się wsparciem pokrzywdzonych. W wypowiedziach tych osób znajdziemy także wskazówki, jak zachować się – dla przykładu – w sytuacji, gdy ktoś z naszego otoczenia doznaje przemocy:

Nie wolno oceniać osoby doznającej przemocy. Jeśli mówimy takiej kobiecie „zwariowałaś, że jeszcze z nim jesteś”, to ona odbiera to jako komunikat: „jesteś głupia”. (str. 47)

Nie ma bowiem wątpliwości, że zjawisko to może dotknąć każdego. Nie tylko w postaci dalekich opowieści czy pogłosek z sąsiedztwa.

Redakcja: Anna Kurek
Korekta: Grzegorz Antoszek
  • TYTUŁ - Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach
  • AUTOR - Jacek Hołub
  • WYDAWCA - Wydawnictwo Czarne
  • ROK WYDANIA - 2021
  • LICZBA STRON - 216

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *