„Skrzydła we krwi. Dywizjon 303 w bazie RAF Norholt” – N.B. Boyle

Zapraszam do spotkania z książką, która pobudza wyobraźnię jak Dywizjon 303 Fiedlera lub opowiadania weteranów o ich podniebnych wyczynach.

Jedną z lektur, które nader chętnie przeczytałem w podstawówce był Dywizjon 303 Arkadego Fiedlera. Reportaż, szybka akcja, lekkie pióro, zdjęcia, to trafiło w moje gusta, a wyobraźnia działała na najwyższych obrotach przy każdym akapicie. Autorka napisała Skrzydła we krwi… tak samo, jej wyobraźnia musiała być równie nakręcona!

Od kogo?

Nina Boyle wychowała się, słuchając opowieści ojca o stacjonujących w bazie Northolt Polakach. Historie o pilotach, wyciu silników, walkach powietrznych zafascynowały ją i stały się inspiracją do pracy naukowej, której owocem została właśnie ta książka. Od pierwszych stron widać pasję i zaangażowanie autorki, wkład wykonanej pracy archiwistycznej oraz radość z przeprowadzanych wywiadów.

O kim?

Autorka podzieliła swoje dzieło na trzy części nierówne pod względem zawartości. Po krótkim rysie historycznym wyjaśniającym przyczyny przybycia polskich pilotów do Wielkiej Brytanii, który nie zawiera niczego odkrywczego, zostajemy zbombardowani potężnym ładunkiem wywołującym emocjonalne tornado. Nina Boyle w sprytny sposób tworzy więź między czytelnikiem a bohaterami książki, przedstawiając krótkie biogramy każdego z polskich pilotów walczących w Dywizjonie 303 podczas powietrznej bitwy o Anglię. Dzięki temu, podczas czytania raportów bojowych z lotów, czytelnik nie spotyka nieznanych, nic nie mówiących mu nazwisk. Jest to znaczny postęp w porównaniu do dużej liczby pozycji, które po macoszemu traktują biogramy bohaterów.

Zabieg ten z jednej strony pozwala na zapoznanie czytelnika z postaciami Krasnodębskiego, Hannenberga, Zumbacha „Kentowskiego”, Frantiska i innych, ale z drugiej osoba rozpoczynająca swoją przygodę z dziejami Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii może odebrać to jako spoiler. Wiedza, że wielu z nich utonie w Kanale Angielskim lub zginie w swojej maszynie, uderzając o ziemię, dla osób wrażliwych może być sporym obciążeniem psychicznym.

W kolejnych podrozdziałach następuje przejście do szerszego spojrzenia na Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie. Wspomnienia siedmiu lotników z różnych dywizjonów, także bombowych, dają czytelnikowi szerszą perspektywę na tematykę polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii. W dalszej części autorka skupia się na bazie Northolt oraz kilku wybranych zagadnieniach takich jak sztandar, budowa pomnika upamiętniającego polskich lotników, czy stosunki polsko-radzieckie po 1939 roku. Dla czytelnika polskiego sprawy te nie są raczej rzeczą nową, ale odbiorcy zachodni uzyskają pobieżny ogląd na Polskę w trakcie i po II wojnie światowej.

Do kogo?

Ładunek emocjonalny stworzony w pierwszej części zanika z czasem, rozpływa się wokół różnych, słabo powiązanych z Dywizjonem 303 zagadnień. W mojej opinii wynika to z dwóch czynników: niezdecydowania autorki i nienaukowego charakteru publikacji. Jeśli dodam, że pani Boyle skierowała książkę do odbiorcy angielskojęzycznego, do Brytyjczyków, którzy mogli przez całe życie nie słyszeć o polskim wkładzie w bitwę o Anglię, mogę w pełni wytłumaczyć tak szeroki zakres treści nie powiązanych z bezpośrednio z tytułem książki.

Dla kogo?

Czy jednak jest to książka tylko dla obcokrajowców? Czy ludzie, którzy przeczytali Dywizjon 303, nie znajdą w niej nic ciekawego? Nic bardziej mylnego. Pomimo popularnonaukowego charakteru książki, może ona dostarczyć nowych szczegółów oraz naprowadzić na nowe ciekawe źródła. Widać w niej efekty wieloletnich badań, zbierania materiałów oraz licznych rozmów z weteranami. Zwłaszcza te ostatnie są bezcennym źródłem informacji dla osób zainteresowanych tematyką. Tych ludzi już nie ma, ale ożywają przed czytelnikiem z każdą kolejną stroną, stając się mu znacznie bliższymi, niż gdyby przeczytał pełną biografię każdego z nich.

Redakcja i korekta: Anna Kurek